Wstęp
Choroba zwyrodnieniowa stawu kolanowego często nie obejmuje od początku powierzchni stawowych całego kolana. Zmiany degeneracyjne pojawiają się najwcześniej w najbardziej obciążanych częściach kolana. I tak np. w deformacji szpotawej kolana choroba dotyka najbardziej przedział przyśrodkowy i analogicznie w deformacji koślawej - przedział boczny. Podobnie częstym miejscem w kolanie, które dotknięte jest procesem zwyrodnieniowym jest staw rzepkowo-udowy. Najczęściej powodem tego może być dysplazja wcięcia międzykłykciowego kości udowej i zaburzenia rotacyjne kończyny dolnej prowadzące do nieprawidłowego toru rzepki podczas zginania i prostowania kolana. Nieprawidłowy kształt powierzchni stawowych może sprzyjać podwichnięciom czy zwichnięciom rzepki lub w mniej nasilonych zmianach rozwojowi zespołu bocznego przyparcia rzepki. Zaburzony tor rzepki z czasem doprowadza do wytarcia lub uszkodzenia chrząstki pokrywającej powierzchnie stawowe. Przy uszkodzeniach ogniskowych, zwłaszcza dotyczących tylko jednej z powierzchni stawowych, rozwiązaniem operacyjnym może być artroskopowe wygładzenie chrząstki lub naprawy powierzchni stawowej przez zabieg mikrozłamań, plastyki mozaikowej czy uzupełniania ubytku membraną kolagenową z lub bez tzw. komórek macierzystych czy autologicznych chondrocytów. Zabiegi te zawsze powinny uwzględniać również możliwość korekcji pierwotnej przyczyny choroby np. centralizację aparatu wyprostnego, osteotomie derotacyjne czy rekonstrukcje więzadła rzepkowo-udowego przyśrodkowego.
Wskazania
Rozległe uszkodzenia chrząstki stawowej pełnej grubości, obejmujące powierzchnie stawowe rzepki i wcięcia międzykłykciowego (bloczka) kości udowej stanowią wskazanie do endoprotezoplastyki stawu rzepkowo-udowego. Zabieg ten stanowi alternatywę do endoprotezoplastyki całkowitej wtedy, kiedy powierzchnie stawu udowo-piszczelowego w obrębie kolana nie wykazują zmian zwyrodnieniowych lub zmiany te są w bardzo wczesnym stadium.
Głównym przeciwskazaniem do tej operacji są wcześniejsze infekcje bakteryjne kolana, niewydolny aparat więzadłowy i uszkodzenie łąkotek, artropatie neurogenne, niestabilność rzepki i układowe choroby tkanki łącznej np. RZS.
Technika operacyjna
Zabieg operacyjny przeprowadzany jest w znieczuleniu ogólnym lub podpajęczynówkowym w zacisku pneumatycznym. Średni czas operacji wynosi 40-60 min. Cięcie skórne jest prowadzone nieco przyśrodkowo od linii pośrodkowej lub po stronie przyśrodkowej rzepki i jest znacznie mniejsze w porównaniu z dostępem do endoprotezoplastyki całkowitej lub dwuprzedziałowej kolana. Po otwarciu stawu w pierwszej kolejności resekuje się zniszczoną powierzchnię stawową rzepki oraz dobiera wielkość polietylenowego komponentu rzepkowego. Następnie przy pomocy specjalnych celowników, które uwzględniają anatomiczną zmienność budowy kolana resekuje się zwyrodnieniową powierzchnię bloczka kości udowej i dobiera wielkość tego komponentu. Po opracowaniu kształtu i przygotowaniu kostnych zaczepów dla implantów i ocenie toru rzepki wkleja się oba komponenty za pomocą metakrylanu (zwanego cementem kostnym). Po dokładnym płukaniu pola operacyjnego i hemostazie naczyniowej po zwolnieniu zacisku warstwowo zamyka się ranę.
Rehabilitacja po operacji
Na drugi dzień po operacji rozpoczyna się ćwiczenia zginania i prostowania kolana na motoszynie, włącza się ćwiczenia napinania mięśnia czworogłowego oraz pionizuje pacjenta z nauką chodzenia z pomocą 2 kul łokciowych.
Program rehabilitacyjny dostosowuje się do możliwości pacjenta. Zwykle powrót do aktywności sprzed operacji zajmuje ok. 3 miesięcy.
